تشابهات و تفاوت هاي روانشناسي بين چپ دست ها و راست دست ها وجود دارد. چپ ‌دست‌ ها و راست دست‌ ها به ‌طور متفاوتي به دنيا نگاه مي ‌کنند. همچنين افراد چپ دست در مواجهه با شرايط و موضوعات ترسناک، بيشتر دچار وحشت مي شوند.

به طور کلي، افراد چپ‌ دست انعطاف ‌پذيرتر، باهوش‌ تر و سازگارتر از افراد راست ‌دست هستند. شايد به اين فکر کنيد که اي ‌کاش شما هم چپ‌ دست‌ بوديد و يا در مورد ساير مزاياي چپ دست‌ بودن بينديشيد.
واقعيت اين است که حدود 90 درصد از مردم راست دست بوده و فقط 10 درصد چپ دست هستند.
يک نکته خيلي مهم که لا‌زم است به آن توجه داشته باشيد اين است که، غالب بودن طرف چپ يا راست،‌ در مورد کل بدن صادق است.

اگر کمي دقت کنيد،‌حتما متوجه خواهيد شد که با يک گوش بهتر از ديگري مي ‌شنويد و يا با يک چشم بهتر از چشم مقابل مي‌ بينيد. پس بايد توجه داشته باشيد که غالب بودن يک قسمت از بدن يک مورد عمومي است که در مورد تمامي قسمت‌ هاي جفت بدن صدق مي‌ کند.
اين که دقيقا چرا يک نفر راست دست ‌و يا چپ دست مي ‌شود، هنوز به ‌صورت يک راز باقي مانده است ولي برخي نظريه‌ ها در اين مورد وجود دارند. يک نظريه، ترشح زياد هورمون ‌هاي جنسي قبل از تولد را عامل چپ دست شدن افراد مي ‌داند.
از سوي ديگر، محققان دانشگاه دانشگاه کاليفرنيا آمريکا معتقدند که چپ دست و يا راست دست شدن افراد تا حد زيادي توسط ژنتيک تعيين مي ‌شود.

طبق نظر اين محققان، يک ژن اختصاصي جهت راست دست شدن وجود دارد که چنانچه فردي آن را به ارث ببرد، ‌راست دست مي ‌شود. نکته جالب اين است که حتي در صورت عدم وجود اين ژن باز هم معلوم نيست که آن شخص حتما چپ دست شود. يعني امکان راست دست شدن وي هنوز وجود دارد.
افراد راست دست به‌ طور مشخص نيمکره مغزي سمت چپ شان بزرگ تر است. در 95 درصد از افراد راست دست قابليت ‌هاي تکلمي در نيمکره چپ مغزي وجود دارد. در حالي که بر اساس پژوهش‌ هاي دانشگاه کاليفرنيا، دو نيمکره مغزي‌ در افراد چپ دست اندازه مشابهي داشته و موجب ايجاد ساختار مغزي منعطف ‌تري مي ‌شوند.

اين در حالي است که تنها در 70 درصد از چپ دست‌ ها قابليت‌ هاي تکلمي در نيمکره مخالف (راست) قرار دارد. اين طور به نظر مي ‌رسد که احتمالا عدم وجود ژن راست دستي، به مغز اين افراد اجازه مي‌ دهد تا به ‌طور مساوي و متناوب با مغز راست دست‌ ها رشد کند. نيمي از افراد باقي مانده از هر دو گروه چپ ‌دست‌ ها و راست دست ‌ها از هر دو نيمکره مغزي‌ شان استفاده مي ‌کنند و بر طبق بررسي ‌ها، اين ‌گونه افراد از هوش بالاتري برخوردارند.

علاوه بر اين، ديده شده است که رابط مغزي‌ بين دو نيمکره در افراد چپ دست 11 درصد بزرگ ‌تر از راست دست ‌ها است که نشانگر ارتباطات قوي‌ تر و عميق‌ تر دو نيمکره در پردازش اطلاعات است.

روان ‌شناسان دريافته ‌اند که غالب‌ بودن يک دست با تفاوت ‌هايي در طرز تکلم و تجسم و نگريستن به يک تصوير همراه است.

پروفسور گلين ‌هامفريز معتقد است که در افراد راست دست‌، ‌نيمکره راست تصوير کلي را مي ‌بيند و نيمکره چپ بر روي جزئيات آن تصوير تمرکز مي ‌کند در حالي که اين موضوع در مورد چپ‌ دست‌ ها وجود ندارد.
وي همچنين معتقد است که آسيب و تخريب مغزي مي‌ تواند احساس درک انسان ‌ها از جزئيات را در افراد راست دست‌ و چپ ‌دست به ‌طرق مختلفي تحت تاثير قرار دهد.
يک موضوع بسيار جالب ديگر در مورد چپ دست‌ ها اين است که بر اساس تحقيقات دانشگاه دوبلين، درآمد کارگرهاي چپ ‌دست حدود 4 درصد بيشتر از راست‌ دست‌ هاست.
پژوهشگران اين دانشگاه بر اين باورند که چپ دست ‌ها به ‌ويژه مردان در مواجهه با يک موقعيت جديد خود را راحت‌ تر تطبيق مي‌ دهند زيرا در استفاده از سمت‌ راست مغزشان واردترند.
اين ها جزء مواردي هستند که باعث مي ‌شوند تا چپ ‌دست‌ ها بيشتر در نزد رئيس شان محبوب باشند.

 چپ دست ها بيشتر مي ترسند
نتايج تحقيقات پيش از اين نشان داده بود که افراد چپ ‌دست، نسبت به راست ‌دست ‌ها سازگاري بيشتري دارند. يک فرد چپ ‌دست بسيار راحت تر از يک فرد راست ‌دست مي‌ تواند از دست راست خود براي انجام کارها استفاده کند. به نظر مي‌ رسد افرد چپ ‌دست به سرعت قادر به تعويض و دگرگزيني هستند.
اکنون روانشناسان در يک مطالعه جديد مي گويند افراد چپ دست در مواجهه با شرايط و موضوعات ترسناک، بيشتر دچار وحشت مي شوند.
اين روانشناسان پس از نشان دادن يک کليپ ترسناک به دو گروه از افراد چپ دست و راست دست در نهايت شگفتي متوجه شدند که پس از تماشاي اين کليپ افراد چپ دست بيشتر از راست دست ها مي ترسند.

حدود 10 درصد جمعيت جهان چپ ‌دست هستند. ترکيب ژنتيکي که باعث غلبه چپ ‌دستي بر راست دستي مي ‌شود، ژن ?LRRTM نام دارد. افرادي با مقدار بيشتر اين ژن، چپ ‌دست هستند. مراکز گفتاري افراد چپ‌ دست و راست‌ دست در قسمت چپ مغز قرار دارد. قسمت چپ مغز روي هماهنگي قسمت‌ هاي مختلف و فرامين و دستورات متمرکز است، در حالي که قسمت راست مغز روي مفاهيم و احساسات کنترل دارد. تعدادي از افراد نيز با هر دو دست کار مي ‌کنند.

اين روانشناسان خاطرنشان کردند که هرچند راست دست ها هم پس از تماشاي اين کليپ ترسيده بودند اما شدت واکنش ترس و وحشت در آن ها خيلي کمتر از افراد چپ دست بود.
دکتر کارولين چووهاري از متخصصان دانشگاه کوئين مارگارت در ادينبورگ در اين باره متذکر شد: ما در واقع براي اين شرکت کنندگان بخشي از فيلم سکوت بره ها را به نمايش گذاشتيم که مطمئن بوديم، حالت ترس را در بيننده ايجاد مي کند.

پس از پايان نمايش، فيلم را روي هر دو گروه شرکت کننده بررسي کرده و متوجه شديم چپ دست ها در خاطرات و حافظه شان بيشتر دچار آشفتگي شده بودند و رفتارهايي شبيه به کساني که دچار اختلال استرس پس از ضربه عاطفي شده اند از خود بروز مي دادند.

‌علاوه بر اين تحقيقات نشان داده ‌اند که افراد چپ دست نسبت به مشکلات و آسيب‌ هايي نظير‌ ابتلا‌ به آلرژي ‌ها،‌‌ بيماري هاي خودايمني، افسردگي، سوء مصرف مواد، الکل، سيگار، صرع، اسکيزوفرني و اختلالات خواب مستعدترند و بيشتر از افراد راست دست‌ درگير حوادث جدي نظير سوانح رانندگي مي ‌شوند.
بررسي آمار مي ‌تواند به طور بالقوه نشان دهنده درگيري بيشتر افراد چپ دست‌ با حوادث زندگي باشد که موجب مي ‌شود درصد کمتري از اين افراد، طول عمر بيشتري داشته باشند.
همچنين بعضي از کارشناسان معتقدند، افراد چپ ‌دست کمتر وابسته ‌اند، چون مجبورند با دنيايي که براي آن‌ ها ساخته نشده سازگاري پيدا کنند. دکتر پيترز مي ‌گويد: چپ ‌دست ‌ها به علت داشتن تمايلات استقلال‌ طلبانه در برابر فشارهاي اجتماعي مقاومت بيشتري دارند.

 مشکلات چپ دست ها
اما در جامعه امروزي مشکلات زيادي براي چپ ‌دست ‌ها وجود دارد. اصول کلي جامعه و زندگي، غالبا براي راست دست‌ ها طراحي شده ‌اند.
علاوه بر اين،‌ متاسفانه برخي خانواده ‌ها به دلايل خرافي، ديد خوبي نسبت به چپ دست شدن فرزندشان ندارند و سعي مي ‌کنند تا با انجام اعمالي نظير بستن دست‌ چپ فرزندشان او را تحريک و وادار به راست ‌دست شدن کنند. اين افراد بايد توجه داشته باشند که انجام اعمال فوق موجب خواهد شد تا فرزندشان در آينده قادر به انجام کارهاي ظريف با دست خود نبوده و در کارهاي روزمره ‌شان دچار کندي محسوس شوند.

امروزه در دنيا چپ ‌دست‌ ها تقريبا يک جامعه براي خود درست کرده ‌اند به ‌طوري که روز 22 مرداد 13( آگوست) روز جهاني چپ ‌دست ‌ها ناميده مي ‌شود. علاوه بر اين، ‌در برخي نقاط دنيا فروشگاه‌ هايي وجود دارند که اجناسي را مي ‌فروشند که صرفا براي افراد چپ دست‌ طراحي شده‌ اند. کسي چه مي ‌داند، شايد در آينده شهر يا کشوري هم مخصوص چپ ‌دست‌ ها ايجاد شود.

فرآوري: معصومه آيت اللهي
بخش تغذيه و سلامت تبيان